مجله صنعتی

عوامل متعددی در حوزه صنعت خودروسازی وجود دارد که از جنبه مدیریتی قابل بررسی است:

• اشتغال
• تولید
• فناوری
• رقابت

یکی از نخستین عوامل در این حوزه بحث اشتغال است. اینکه خودروسازی یک صنعت اشتغال‌زا در دنیا است حقیقتی غیرقابل کتمان است. در ایران نیز از همین منظر از این صنعت بسیار دفاع می‌شود. از سوی دیگر در زنجیره تامین صنایع خودرویی کسب‌وکارهای بسیار زیادی فعال هستند. پرسش کلیدی آن است که بهتر نیست به‌جای تولید خودرو بر صنایع و کسب‌وکارهای کوچک زیربنایی این صنعت تمرکز شود؟

صنعت خودروسازی وارد مرحله جدیدی از حیات خود شده است که در آن رقابت در بازار حرف اول را می‌زند. فضای صنایع خودروسازی در جهان به قدری رقابتی شده که هر روز یکی از شرکت‌های بزرگ در این عرصه از میدان خارج می‌شود. همچنین شرکت‌های خودروسازی برای افزایش رقابت‌پذیری مداوم در حال ادغام هستند یا به مهندسی مجدد فرایندها و ساختار خود می‌پردازند. از این منظر مدیریت بازاریابی و رقابت‌پذیری نقش مهمی در این صنعت ایفا می‌کند.

از سوی دیگر تحولات در حوزه فناوری، شیوه تولید و امکانات خودروها را به شدت متحول کرده است. تحول دیجیتال در عرصه صنعت خودروسازی بسیار بااهمیت است و اینترنت اشیا شیوه تولید و امکانات تولید را حت تاثیر قرار داده است. بنابراین مدیریت تولید و مدیریت فناوری اطلاعات نیز دیگر عرصه‌های اثرگذار بر صنعت خودروسازی هستند. نظر به اهمیت این صنعت در مطالعات پژوهشگران مدیریت، در این مقاله کوشش می‌شود تا به تعریف، تاریخچه و کلیات صنعت خودروسازی در ایران و جهان اشاره شود.

اگرچه این صنعت به عنوان یک مدل کسب و کار تغییر چندانی نکرده اما محصولات آن تغییرات زیادی داشته است. واقعیت آن است که خودروهای امروزی همان ویژگی‌های اولیه را دارند یعنی یک وسیله نقلیه‌ بدون اسب، که کارل بنز و گاتلیب دایملر در دهه ۱۸۸۰ طرح آن را در سر داشتند – چهار چرخ، وزن پایین، سرعت مناسب – اما واقعیت این است که تغییرات ایجاد شده بنیادی هستند.

غم انگیز است که هنوز استراتژی معینی برای صنعت خودروی ایران وجود ندارد. دوره انحصار در صنعت خودرو توسط خودروسازان داخلی و به ویژه دولتی به سر می رسد و دوران شکستن مرزهای تجاری فرارسیده است، اما در این احوال همچنان خودروسازان ما چون کبک سر در برف دارند و خاطرات طلایی عصر مونتاژ و انحصار را در رویاهای آینده شان می پرورانند. ایران همچون جزیره ای در حال پیوستن به خشکی است. با پیوستن به خشکی بی گمان ناقوس مرگ بسیاری از خودروسازان به ویژه آنهایی که هنوز در آستانه افتتاح هستند به صدا در می آید. در شرایطی که مزیت هایی نسبی ما در صنعت خودرو هنوز به درستی و شفافیت تعریف نشده است.